نویسنده: ناهید مطهری
بارها در رسانه‌ها شنیده یا خوانده ایم که واژه‌ها یا اسم‌های خاص را با تلفظ‌های متفاوتی به‌کار می‌برند؛ از این قبیل اند: ترمپ یا ترامپ، ژاپن یا جاپان، امریکا یا آمریکا و بسیاری واژگان و نام‌های خاص دیگر که موارد نخستین بیش‌تر در رسانه‌ها و لهجۀ کابلی کاربرد دارد و موارد دومی که بیش‌تر میان فارس‌زبانان در ایران و شهرهای غربی افغانستان رایج اند. اما آیا قاعده‌ای کلی وجود دارد در تلفظ نام‌های خارجی در زبان فارسی و فرضاً مثلاً نهادی وجود داشته باشد که این معادل‌ها را پیش‌نهاد کند یا این که چنین نام‌هایی با تلفظ‌های متفاوت و در بخش‌های گوناگون کشور یا منطقه و برحسب گویش خاص مردمان آن پدید می‌آیند و قاعدۀ خاصی ندارند؟
این که در ترجمه باید امانت‌داری رعایت گردد یک اصل مسلم جهانی و قبول‌شده است. نخست این که متنی را از متن دیگر برگردان می‌کنیم باید با تمام وجود سعی کنیم با کمال امانت عین متن را به زبان دومی برگردان کنیم مگر در مورد این که کلمۀ واقعی جانشین را نداشته باشیم مترادف و یا کلمۀ شبیه آن را بیاوریم که تقریباً همان معنا را برساند و اما در انتقال اسم‌ها چیزی که مهم است این که اصول و قواعد زبان دومی باید از نظر دور داشته نشوند؛ به‌گونۀ مثال وقتی از زبان عربی برگردان می‌کنیم واژه‌ها را فارسی می‌سازیم، یعنی با رعایت اصول و قواعد فارسی اسم‌ها را به‌کار می‌بریم.
ما در انتقال اسم‌ها صددرصد مقید نیستیم که اسم را به همان ساخت و صورت اصلی به‌کار ببریم. در جای‌هایی نیاز است اسم را مطابق به اصول و قواعد زبان خود تغییر دهیم و این اجازه را تا حدی که اصل واژه را نابود نکند داریم؛ به‌گونۀ مثال: ابوریحان البیرونی در عربی است اما در فارسی آن‌را بیرونی می‌گوئیم. به‌همین علت است که بیش‌تر نویسندگان به جای آوردن البیرونی صرف می‌آورند بیرونی. این‌ها اصولی است که در همۀ زبان‌ها رعایت می‌شود.
ما تنها در قسمت اسم‌ها حق داریم در اثنای ترجمه آن را با ساختارهای دستوری زبان خود منطبق سازیم یعنی منافاتی با این کار ندارد ولی در سایر موارد حق هیچ‌گونه دخل و تصرفی را نداریم اما در مورد اسم‌های خاص می‌توان گفت: در لهجه‌های مختلف می‌شود به شیوه‌های مختلف از آن‌ها استفاده کرد؛ به‌گونۀ مثال: در ایران، آمریکا می‌گویند و ما در افغانستان به شیوۀ انگلیسی‌شده، امریکا می‌گوئیم. به‌گونۀ مثال: در تلفظ ترامپ یا ترمپ می‌بینیم که اصل تلفظ آن ترمپ است اما درست به‌مانند همان واژۀ امریکا و آمریکا ما آن را به‌خاطر تفاوت لهجه‌ای ترامپ می‌گوئیم.
